دومین مرحله از روند اخذ تاییده عملیات اجرایی حفاری می باشد. عملیات حفاری می تواند به دو روش حفاری ماشینی مکانیزه و حفاری دستی صورت پذیرد که هریک دارای الزامات و محدودیت های خاصی می باشد. جهت آشنایی با روش های حفاری می توانید به مقاله “روش های حفاری خاک ” مراجعه فرمایید. انتخاب روش مناسب حفاری بر اساس محدودیت های ملک، قوانین شهرداری و تجربیات قبلی شرکت ها انجام می گیرد.

بدین صورت که کارشناس شرکت جهت بازدید به محل ملک مراجعه و ابعاد فضا، دسترسی، ابعاد پیادو رو بررسی می گردد. پس از بررسی شرایط و انتخاب روش حفاری مناسب، اکیپ اجرایی در محل پروژه مستقر و حفاری به متراژ مورد نیاز و خدمات آزمایشات برجا بر اساس ضوابط سازمان نظام مهندسی صورت می پذیرد. لازم به توضیح است بر اساس قوانین جاری اخذ نمونه های معرف و آزمایشات نفوذ استاندارد SPT تا عمق ۱۵ متر پایین تر از تراز فونداسیون در فواصل ۳ متری و پس از آن تا پایان گمانه در فواصل ۵ متری الزامی است. در پایان عملیات لاگ صحرایی گمانه حفاری شده به دفتر فنی شرکت ارسال می گردد.

پس از اتمام مراحل حفاری نمونه های اخذشده به محل آزمایشگاه ارسال شده و آزمایشات بر اساس دستور کار دفتر فنی انجام می گردد. در این مرحله گاها با توجه به ماهیت پروژه و نیازمندی های طرح آزمایشات تکمیلی مورد نیاز می باشد. آزمایشات تکمیلی نیز مجددا با هماهنگی مالک در محل پروژه انجام و یا در صورت لزوم آزمایشات آزمایشگاهی در محل آزمایشگاه تکرار یا تکمیل می گردد.

آزمایشات مورد نیاز به طور کلی در ۳ دسته آزمایشات فیزیکی، مکانیکی و شیمیایی دسته بندی می گردد. هر ۳ دسته این آزمایشات ضروری بوده و در کنار یکدیگر وضعیت لایه تشکیل دهنده پروژه را تشریح می نمایند و لذا حذف هیچکدام از مراحل امکانپذیر نیست.

آزمایشات فیزیکی مانند دانه بندی خاک، هیدرومتری، اتربرگ و … است. هدف این آزمایشات تعیین قطر دانه های تشکیل دهنده و تشخیص رفتار کلی آنها می باشد.

آزمایشات مکانیکی به منظور تعیین پارامترهای مکانیکی خاک انجام می گردد. این آزمایشات بسته به نوع خاک و نیازمندی های طرح شامل آزمایشات برش مستقیم کوچک و بزرگ، برش تک محوری و سه محوری فشاری و کششی و تعدادی آزمایش پیشرفته تر می باشد. نتایج این آزمایشات در کنار قضاوت مهندسی مناسب نقش بسزایی در نتایج مطالعات ژئوتکنیک و طراحی سازه های ژئوتکنیکی ایفا می نماید.

ترکیبات و انحلال لایه های خاک با سطوح بتنی یا فلزی نیازمند بررسی ویژه می باشد. چرا که یون های کلر، سولفات، کلسیم، نمک و سایر املاح در تماس با سایر سطوح باعث خرابی سازه های زیادی گردیده است. لذا تعیین مشخصات شیمیایی از مراحل ضروری آزمایش است. در شرایط عادی نوع سیمان مصرفی بر اساس میزان سولفات، کلر و PH خاک تعیین می گردد.

مطالعات دفتری و فنی مطالعات ژئوتکنیک عموما بر عهده فارغ التحصیلان مهندسی ژئوتکنیک در دوره های کارشناسی ارشد و دکتری می باشد. مهمترین بخش روند مطالعات ژئوتکنیک، پایش عملیات اجرایی در زمان انجام عملیات اجرایی متناسب با نیازمندی های طرح می باشد. این امر بر عهده کارشناسان فنی شرکت ها می باشد. به طور مثال برخی مشکلات ژئوتکنیکی همچون خاک دستی، وجود لنزهای ضعیف، وجود حفرات و یا تغییرات سطح آب در محل پروژه نیازمند بررسی بیشتر جهت اثبات می باشد. در صورتیکه این موارد به پایان پروژه موکول گردد، بررسی بسیاری از این موارد امکانپذیر نمی باشد و باعث وجود نقاط کور در مطالعات می باشد.

از تجربیات موفق این مهندسی مشاور در این زمینه می توان به پروژه “مطالعات ژئوتکنیک پروژه ولنجک” اشاره نمود. تشخیص نقاط حساس پروژه نیازمند علم و تجربه کافی در زمینه مطالعات ژئوتکنیک و پایش دائمی عملیات اجرایی می باشد. لذا ضروری است مالکین و کارشناسان محترم به این موضوع توجه کافی نمایند و از تجربیات سایر همکاران در این خصوص استفاده نمایند. اهمیت پایش عملیات اجرایی مطالعات ژئوتکنیک بحث گسترده ای است که در مقاله ای جداگانه به آن پرداخته خواهد شد.

پس از اتمام مراحل عملیات اجرایی آزمایش خاک و آزمون های آزمایشگاهی، کلیه نتایج حاصل به همراه مطالعات دفتری اولیه همگی توسط کارشناسان جمع آوری و بررسی می گردد. در صورتیکه مطالعات دفتری و نتایج حاصل مطابقت داشته باشند می توان گفت که عملیات اجرایی به پایان رسیده و کارشناس فنی با جمع بندی نتایج اقدام به تدوین مطالعات ژئوتکنیک می نماید. در این مرحله طراحی سازه های ژئوتکنیکی همچون فونداسیون، سیستم پایدارسازی گود انجام شده و در قالب گزارش مطالعات ژئوتکنیک ارایه می گردد.

در پایان مراحل اجرایی پروژه و تدوین گزارش مطالعات ژئوتکنیک می توان نتایج را جهت بررسی به سازمان نظام مهندسی ارسال نمود. بدین صورت که مستندات مطالعات صحرایی به صورت حضوری به واحد ژئوتکنیک تحویل و گزارش مطالعات ژئوتکنیک در سامانه کارتابل سازمان نظام مهندسی آپلود می گردد. بررسی مستندات صحرایی عموما طی ۳ روز کاری و گزارش مطالعات ژئوتکنیک طی ۷ روز کاری بررسی و نتایج بررسی به اطلاع مالک و شرکت خدمات آزمایشگاهی می رسد.

با انجام مراحل فوق می توان انتظار داشت که آزمایش خاک و گزارش مطالعات ژئوتکنیک با کیفیت مناسب طی ۲۰ روز کاری انجام و به تایید نظام مهندسی رسیده باشد.